Teorije totalitarizma se od svojih začetaka ‘20-ih godina XX veka sve do danas predstavljaju kao naučno-kritičke društvene teorije koje se ponajviše oslanjaju na uporedne analize fašizma i socijalizma. Nakon raznolikih razrada tokom perioda Hladnog rata, pojam totalitarizma je tokom ‘90-ih godina, ali i kasnije, ušao i u neke dokumente i rezolucije institucija Evropske unije poput Saveta Evrope i Evropskog parlamenta. U ovom predavanju ćemo pokušati da rekonstruišemo kompleksnu povest pojma totalitarizma i preispitamo naučnost i utemeljenost nekih od ključnih teorija koje su ovaj pojam isticale u prvi plan. Pokušaćemo da pokažemo istorijski kontekst njihovog nastanka i razvoja, njihovu političku i ideološku funkciju u diskreditaciji socijalističkih projekata, konzerviranju postojećeg poretka, te potiskivanju i razgradnji veza između kapitalizma i fašizma.
Prijedlozi za čitanje i gledanje:
Domenico Losurdo, Towards a Critique of the Category of Totalitarianism, Historical Materialism, vol. 12:2, 2004, str. 25–55, dostupno na: https://mirror.explodie.org/Losurdo___Critique_of_Totalitarianism_%282004%29.pdf
Todor Kuljić, Teorije o totalitarizmu, Istraživačko-izdavački centar SSO Srbije, Beograd, 1983, dostupno na: https://library.memoryoftheworld.org/#/book/8b7522f7-45ec-4776-838b-4d05cb56ceb1
Stigma totalitarizma. Antitotalitarni diskurs u funkciji diskreditacije levice [ur. Milivoj Bešlin, Vladimir Martinov], AKO, Novi Sad, 2014, dostupno na: https://rifdt.ifdt.bg.ac.rs/bitstream/handle/123456789/3350/bitstream_11583.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Reinhard Kühnl, Oblici građanske vladavine: liberalizam – fašizam, Izdavački centar Komunist, Beograd, 1978, dostupno na: https://library.memoryoftheworld.org/#/book/5e3d5cae-47c2-4cb8-8ae0-ae9a215c36d0
Gerhard Lozek, Fašizam = totalitarizam? Prilog obračunu s aktualnim tendencijama promašene ‘teorije’ o fašizmu, u: Fašizam i neofašizam, Centar društvenih djelatnosti Saveza socijalističke omladine Hrvatske, Zagreb, 1976, str. 306–313, dostupno na: https://library.memoryoftheworld.org/#/book/5fdbd56f-af72-48c7-bb42-2b49044a5a75
Enzo Traverso, Il totalitarismo. Storia di un dibattito, Bruno Mondadori, Milano, 2002.
Video:
Todor Kuljić, Šta krije pojam totalitarizam? https://youtu.be/gf0tQQq9Zg4?si=zkxi2JHB1EEhhQhv
Lazar Petković, O totalitarizmu https://youtu.be/A5Dp_WGbXdA?si=Gk_v-SJMX36lQaKc
Lazar Petković je završio studije filozofije na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu. Bavi se društvenom teorijom, psihoanalizom i savremenom filozofijom, kao i prevođenjem i muzikom. Član je teorijsko-političkog kolektiva „Gerusija“.
